Niet voor of na, maar met corona.
Stop met het praten over ‘pre-corona’ en ‘post-corona’, zegt Koen Schoors, voorzitter van de Raad van Bestuur van Trividend. “Het wordt mét corona, nog een hele tijd.”
Moeten we kiezen voor onze gezondheid en de coronamaatregelen verstrengen? Of moeten we kiezen om de getroffen ondernemers niet helemaal de doodsteek te geven, ook al lopen we dan meer risico om elkaar te besmetten? Geen van beide, zegt economieprofessor Koen Schoors (UGent).
“We moeten de angst wegnemen. Dan trekt de economie vanzelf weer aan. We mogen gezondheid en economie niet los van elkaar zien. Dat is een valse tegenstelling. We moeten streven naar een beleid waarbij het virus zich het minst verspreidt en toch de economie het meest spaart. En het interessante is: dat komt vanzelf. Hoe minder besmettingen er zijn, hoe beter de economie het zal doen. Mensen gaan niet naar evenementen, niet op café en restaurant, niet op reis en niet winkelen omdat de angst regeert. De angst op besmetting. Neem die angst weg en de economie zal aantrekken. The only thing we have to fear, is fear itself, zei Franklin Roosevelt in 1933. Bijna 100 jaar later gaat zijn uitspraak nog altijd op.”
“Velen denken ten onrechte dat ons hele consumptiegedrag verminderd is door de maatregelen die de overheid oplegt. Dat is het in het beste geval ten dele waard. De overheid legt dat op om de besmettingen te verminderen. Wanneer dit lukt, heb je net méér horeca, events, toerisme en allerhande consumptie. Als de overheid niets doet, eindig je in een New York-scenario. Daar was de angst voor het virus zó groot, dat alles vanzelf dichtging. Terwijl het kan: corona bestrijden op een manier die de economie het minst beschadigt en toch zo weinig mogelijk mensenlevens opoffert.”
Volgens Schoors kunnen we uit de eerste golf een aantal lessen trekken.
“Eén: er zijn een aantal overbodige maatregelen genomen, zoals de winkels en de bouw volledig sluiten. Die hadden relatief weinig impact op de verspreiding, maar droegen wel bij tot de ineenstorting van de economie. Twee: zeggen dat mondmaskers niet helpen — vooral ingegeven door het gebrek aan maskers in België – was een slecht idee. In heel wat situaties helpen die duidelijk wel. Drie: heel strenge regels rond het aantal mensen dat je buiten mag zien. Ook die maatregel heeft geen grote gezondheidsimpact. Die fouten zullen we nu niet meer maken.”
“Maar misschien het allerbelangrijkste: we moeten af van het idee dat er ‘pre-corona’ en ‘post-corona’ is. Nee, het wordt een maatschappij mét corona — nog een hele tijd. We moeten onze manier van leven daaraan aanpassen. Dat is vrij simpel: hou afstand, was uw handen, draag een mondmasker waar het druk is, vermijd veel nabije contacten met onbekenden. Zorg dat mensen zich veilig voelen: dat is de beste manier om de economie te laten overleven.”
En die standaardregels zijn ook makkelijk te vertalen naar bedrijfsprocessen.
“Het beste voorbeeld is thuiswerken, wat sinds de lockdown massaal ingeburgerd is geraakt. In plaats van dat terug te draaien, moeten bedrijven het net stimuleren. Akkoord, mensen worden eenzaam als ze lange tijd hun collega’s niet zien. Maar dat kun je organiseren: laat werknemers één of twee dagen per week naar kantoor komen, op een veilige manier. Thuiswerk is dé manier om ook coronaveiliger te consumeren, op voorwaarde dat werkgevers flexibel willen zijn. Stop met mensen te laten inklokken, ook van thuis. Geef hen taken en een deadline, waardoor ze meer vrijheid krijgen om hun dag zelf in te delen. Op die manier zullen klanten meer gespreid winkelen, in plaats van op de traditionele piekmomenten. Het zal ook aangenamer zijn, want nu vinden mensen het in de winkelstraat vaak te druk en moeten ze aanschuiven om een schoenenwinkel binnen te gaan. Dat is een win-win-win: mensen zijn minder gestresseerd, bedrijven verliezen niet aan productiviteit en winkels verkopen meer.”
We mogen ook niet uit het oog verliezen dat veel mensen nu pas de coronacrisis écht beginnen voelen in hun portemonnee. Deze week nog bleek dat 24% van de mensen zich armer voelt dan vòòr corona. 19% stelde vast dat er op het eind van de maand niets meer overblijft om te sparen. 65% stelt uitgaven uit en 40% heeft al financiële problemen. Volgens de Nationale Bank staat het consumentenvertrouwen nu op het laagste peil ooit.
“Het is een gigantische schok voor iedereen — véél groter dan de bankencrisis van 2008. En niet vergeten: de overheid heeft al 50 miljard bijgepompt, om te voorkomen dat we die schok nog veel harder zouden voelen. Zonder die buffer zou de kaalslag nog groter zijn geweest. Mensen lijken dat niet te beseffen. Tegelijk moet de overheid veel harder haar best doen om het gevoel van angst weg te nemen. Stel de mensen gerust. Het is beter om een aantal duidelijke en eenvoudige maatregelen lang aan te houden en te normaliseren. Als Wout van Aert onmiddellijk na een zware bergetappe een mondmasker aandoet voor een interview, dan kunnen wij ook winkelen met een mondmasker. Creëer een houding waarbij dat mondmasker niet het probleem is, maar de oplossing.”
Een manier om het vertrouwen aan te zwengelen, is de overheid laten investeren.
“Met de lage rente heeft de overheid nu enorme mogelijkheden – om de elektrificatie en de vergroening te versnellen. Laat ons investeren in nieuwe sectoren. In batterijen bijvoorbeeld, of in recyclage van grondstoffen. Ons land kan een grondstoffenland worden, als we rond onze havens een duurzame grondstoffencluster bouwen, die bijvoorbeeld oude batterijen aanvoert en daaruit waardevolle metalen produceert en uitvoert. Maar laat ons alstublieft slim investeren. Oproepen om meer wegen aan te leggen is echt hallucinant. Nog meer asfalt, dat is imbeciel. Fietspaden, ja: de grootste revolutie van de laatste vijf jaar is de elektrische fiets. Dus doe iets aan de lamentabele fietspaden. Maar wegen? De hele wereld heeft ontdekt dat minder auto’s letterlijk en figuurlijk een verademing kunnen zijn. Daarenboven levert wegenbouw bitter weinig jobs op. Ontwikkel nieuwe industrie, nieuwe businessmodellen, en probeer het oude niet in stand te houden. In duurzame woningbouw en duurzame renovatie zit er veel meer economische waarde en werkgelegenheid dan in asfalt. Het is goed voor elke burger en het helpt het klimaat ook nog eens vooruit.”
Bij het begin van corona dachten economische analisten nog dat we een V-vorm zouden zien in de curves — een steile neergang, gevolgd door een al even steile opgang. Onlangs lanceerde ‘The Economist’ het idee van de ‘90%-economie’, waarbij we met minder tevreden zullen moeten zijn. Zijn we daar wel klaar voor?
“Het zal eerder een vierkantswortelcurve zijn: een steile neergang, een steile opgang, maar dan vlakt het lang af op een lager niveau dan voor corona. Het maakt niet uit of we bereid zijn om met minder tevreden te zijn. We zullen wel moeten. En tegelijk zullen flexibele ondernemers een oplossing vinden. Denk aan de restaurateur die minder klanten kan bedienen, maar dat compenseert met afhaalmaaltijden. Of aan het café dat nu een groter terras op straat mag zetten en binnenkort als het kouder wordt, er verwarming voorziet. Als we één ding moeten onthouden uit zes maanden corona, dan wel dit: er is nog altijd héél veel mogelijk. Laten we dat onthouden, in plaats van ons zorgen te maken over wat er niet meer kan. We zullen dingen moeten opgeven, maar veel minder dan we denken. Je zal zien: in het derde kwartaal zullen de cijfers niet meer rood kleuren, ik verwacht een groei van 8%. De bouw is terug begonnen, de horeca en de winkels zijn weer open. Dan zullen we het allemaal veel positiever zien. En dan voelen we ons automatisch minder bang.”
Dit interview verscheen eerder op HLN.be
