Place based impact investing. Zet je er mee je schouders onder?

De 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) geformuleerd binnen de Verenigde Naties vomen een set ambities voor een duurzame wereld waarbij niemand wordt buitengesloten. Voor heel wat van die maatschappelijke uitdagingen nemen overheden een trekkersrol op, zowel op vlak van regelgeving en regie maar ook voor de financiering van baanbrekende projecten. Maar de openbare fondsen zijn beperkt in omvang en onvoldoende om snel een aantal versnellingen hoger te schakelen. We staan dus ook voor de uitdaging om nieuwe finacieringsinstrumenten te ontwikkelen waarin verschillende vormen van kapitaal en diverse financieringsbronnen samen gebracht worden met het oog op maatschappelijk impact naast financieel rendement. Place based impact investing is zo een instrument dat een oplossing biedt om de schaarse openbare fondsen te versterken. Onder andere in de UK zijn er intussen fondsen actief die ons kunnen inspireren.

Place based impact investing vaste waarde op Belgian Impact Day

Reeds op de eerste editie van de Belgian Impact Day, een initiatief van Impact Finance Belgium, merkten we dat de interesse voor innovatieve financieringsmodellen zoals place based impact investing groeit. Ook op de tweede Belgian Impact Day op 8 november in Brussel verwelkomden we een volle zaal voor de sessie ‘Place Based Impact Investing’. Omdat deze vorm van impact financiering hier nog niet ingeburgerd is, haalden we Bella Landymore, Policy and Strategy Director bij Impact Investing Institute in het Verenigd Koninkrijk naar Brussel. Zij beschreef aan de hand van een aantal inspirerende cases hoe dit in zijn werk gaat, oa in projecten voor betaalbaar wonen. Maar het opzet was vooral te kijken wat er nodig is om gelijkaardige projecten die vertrekken vanuit lokale noden, op te zetten in België. En welke actoren daarin een rol kunnen spelen. We brachten er een aantal samen die elk vanuit hun werkterrein reflecteerden:

– Caroline George, Senior Programma Coördinator bij de Koning Boudewijn Stichting

– Adinda Baro, Beleidsmedewerker Kwalitatieve Woningen, Dienst Wonen Stad Gent

– Paul Roels, PROcrea Consulting, specialist in aanvullende pensioenen

– Wouter Van Besien, Coördinator Duurzaam en Ethisch Bankieren bij vdk bank

Wat verstaan we onder place based impact investing?

Lokale en provinciale overheden zijn belangrijke actoren om maatschappelijke verandering te stimuleren. Op dit moment volstaan subsidies, regelgeving en een gericht aankoopbeleid niet meer om de immense uitdagingen te counteren. Innovatieve financieringsinstrumenten kunnen hier soelaas brengen, zoals placed based impact investing. Volgens The Good Economy slaat dit op ‘Investeringen die worden gedaan met de intentie om naast een financieel rendement ook een positieve lokale impact te genereren. De focus is inspelen op de behoeften van specifieke plaatsen om de lokale economische veerkracht, welvaart en duurzame ontwikkeling te verbeteren.‘

Kenmerkend is dat er gezocht wordt naar partnerschappen tussen lokale overheden, lokale stakeholders en verschillende type financiers zoals filantropie, impact investeerders, en klassieke investeerders zoals bancaire financiering, pensioen- en verzekeringsfondsen. Dit biedt de mogelijkheid dat ieder vanuit zijn expertise een inbreng doet. De financierders bij het opzetten van een lokaal verankerd fonds en het zoeken van investeerders. De lokale overheid vanuit hun regelgevende en regierol maar aansluitend ook sturend met de inzet van openbare middelen, bv. door voor kwetsbare groepen een deel van de kosten bij te dragen. De lokale stakeholders zoals lokale belangenorganisaties en de bewoners als betrokkenen/klanten/… .

Want cruciaal in dit model is dat de nadruk ligt op de inbreng van lokale financieële middelen die de lokale gemeenschap en lokale economie ten goede komt. Net de nabijheid is een zeer motiverende factor als er naar middelen gezocht wordt.

In de bestaande voorbeelden worden fondsen opgezet rond vijf grote thema’s. Betaalbare en klimaatrobuuste huisvesting als de hoeksteen voor gemeenschapsontwikkeling en draagt bij aan de gezondheid, de werkgelegenheid en het welzijn van de bewoners. KMO’s die de ruggengraat vormen van een diverse, duurzame lokale economie kunnen bijdragen aan inclusieve tewerkstelling en opbouw van welvaart. De energietransitie gericht op het koolstofvrij maken van de steden. Infrastructuurprojecten kunnen een multiplicator effect hebben omdat ze gebieden ontsluiten, inwoners toegang geven tot  nieuwe onderwijs-, vaardigheids- en arbeidsmogelijkheden, lokale detailhandel en bedrijven ondersteunen en de levensvatbaarheid vergroten van nieuwe locaties voor huizen en bedrijven. Regeneratie in termen van fysieke ontwikkelen gaande van de sanering van vervuilde brownfield sites, verbeteren van de openbare ruimte tot stadscentrumvernieuwingsprojecten.

Impact Investing Institute in de UK toont hoe het kan

Het Impact Investing Institute is een onafhankelijke non-profit organisatie die een brug slaat tussen nieuwe economische ideeën en de reguliere kapitaalmarkten om impact investering te versnellen. Ze ondersteunen lokale overheden, gemeenschappen en investeerders om impactgerichte investeringen te realiseren die bijdragen aan de groei die ze voor ogen hebben voor bloeiende ‘plaatsen’.

Een mooi voorbeeld is Resonance, een beheerder van meerdere vastgoedfondsen met sociale impact. Deze fondsen kopen vastgoed aan, renoveren en verhuren dit aan deskundige huisvestingspartners die veilige en betaalbare woningen aanbieden. Bovendien wordt dankzij een sterke lokale samenwerking met overheden en non-profit organisaties een uitgebreide ondersteunig geboden aan volwassenen en kinderen. Ondertussen biedende verschillende fondsen huisvesting  aan meer dan 3000 kwetsbare mensen. Dit gaat over thuis- en daklozen, kwetsbare vrouwen en personen met leerstoornissen.

Door samen te werken met de huisvestingspartners wordt op 4 terreinen een positieve impact gerealiseerd.

Een ander voorbeeld is ‘Place pilots’ in Southhampton dat streeft naar de opwaardering van een hoofdstraat door een gemengde ontwikkeling mét betaalbare huisvesting én ruimte voor een cultureel aanbod. Voor deze woonprojecten werd samen met impactinvesteerders een lokaal verankerd fonds opgezet, di een fonds waarbij lokale actoren geld investeren in lokale woonoplossingen. In dit geval participeert oa het pensioenfonds van de lokale ambtenaren. Maar omwille van de risicospreiding is het fonds ook regionaal ingebed, ze werken ze met concentrische cirkels voor het aantrekken van financiering.  

Betaalbaar en klimaatrobuust wonen is een uitdaging in Gent

Belgische Steden kampen met gelijkaardige problemen als in de UK. In het licht van de 2050 doelstellingen behoort een kwaliteitsvol en fossielvrij woningpatrimonium tot één van dé grote uitdagingen van de Stad Gent. Doordacht en breed inzetten op renovatieversnelling met oog voor betaalbaarheid is een must.

Adinda Baro, namens de Stad Gent; ‘Gent is gekend voor haar actief woon- en klimaatbeleid en heeft een voorbeeldfunctie die navolging vindt. Toch zijn de noden op het vlak van betaalbaarheid, kwaliteit en duurzaamheid dermate hoog, dat meer impact dient gemaakt te worden. Naast visievorming, is dan ook het onderzoeken van alternatieve financieringsmodellen van belang. De Belgian Impact Day ‘Redefine Finance’ and ‘Accelerating finance as a force for good’ is dan ook zeer relevant in dit kader en leverde nieuwe inzichten en contacten op.‘

Interesse vanuit de financiële wereld

De vertegenwoordigers van een bank en pensioenfondsen staan welwillend tegenover dit financieel innovatief model, want impact genereren en lokale verankering zijn zeker een meerwaarde. Maar ze formuleerden ook een aantal kanttekeningen.

Paul Roels, PROcrea Consulting: ‘Beleggen met lokale impact zou theoretisch iets kunnen zijn voor pensioenfondsen. Er liggen echter een aantal hordes op de weg. Om te kunnen voldoen aan beleggingsregels en verwachtingen van pensioenfondsen, moeten de activa waarin belegd wordt veilig zijn, een regelmatig positief rendement opleveren, liquide kunnen gemaakt worden wanneer dit voor de betaling van pensioenen nodig zou zijn, en op ieder moment waardeerbaar zijn. Projecten waarbij de rendementen onzeker zijn en/of pas op langere termijn ontstaan, zullen bijgevolg heel kritisch bekeken worden en weinig kans maken. De meeste raden van bestuur van Belgische pensioenfondsen leggen enkel hun beleggingsprincipes vast, en besteden dan het operationele dagelijks beleggen uit aan gespecialiseerde vermogensbeheerders. Het zijn deze laatsten die doorgaans de beslissingen nemen in welke activa en fondsen er dan belegd wordt. Het zal dus cruciaal zijn om place based impact investing te structureren in een voor pensioenfondsen attractief type fonds, met een aanvaardbaar risico-rendement profiel. De groeiende focus op ESG factoren bij beleggen, kan een ondersteuning vormen.’

Risicobeheersing en financiële stabiliteit zijn dus een belangrijke voorwaarde en daar wordt gekeken naar een tussenkomst vanuit de overheid.  Stichtingen kunnen dan weer een rol spelen door complementaire financiering in te brengen bijvoorbeeld vanuit de doelstelling betaalbaar wonen.

De belangrijkste aanbevelingen die we noteerden: als we investeringen willen ophalen voor place based impact investeringen is er nood aan een duidelijk instrument, een haalbaarheidsstudie en een communicatieboodschap: wat is de meerwaarde om te investeren in projecten die oplossingen formuleren voor lokale maatschappelijke uitdagingen. Het verder verkennen van de bestaande initiatieven in het buitenland kan daarin een eerste stap zijn. 

Ligt de weg open in België voor place based impact investing?

Het model van place based impact investing biedt zeker ook opportuniteiten in België. Samenwerking met lokale overheden en stichtingen kan privékapitaal van banken, verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen aantrekken en risicogecorrigeerde rendementen en liquiditeit garanderen. De context van Belgische pensioenfondsen biedt ook mogelijkheden voor relatief kleinere tickets. Bella Landymore gaf ons een aantal gouden tips mee: de realisatie van een dergelijk project is geen ‘easy walk in the park’, het vraagt sterk leiderschap, tijdsinvestering en betrokkenheid bij alle actoren.

Met de oprichting van Impact Finance Belgium (IFB) is er ook een organisatie die de lancering van  nieuwe impact financieringsinstrumenten wil faciliteren. Trividend is een actief lid van de adviesraad van IFB en volgt met bijzonder veel aandacht de ontwikkeling van het instrument place based impact investing.